انواع فرآورده های زنبور عسل به همراه خواص+5 فراورده معروف

انواع فرآورده های زنبور عسل

انواع فرآورده های زنبور عسل شامل طیف وسیعی است که اکثر ما تنها عسل و موم را به عنوان یک محصول تولیدی زنبورهای عسل می شناسیم، اما وقت آن رسیده تا با سایر فرآورده های زنبور آشنا شده و ببینیم که هر یک از آن ها چه کاربردها و خواصی دارند.

فرآورده های مختلف زنبور عسل، به دلیل برخورداری از کیفیت بالا و قابلیت های خاص درمانی و دارویی، ارزش زیادی دارند.

از گذشته تا امروز، در فرهنگ های کهن دنیا مانند چین، روم، مصر، یونان و ایران، شاهد جایگاه ویژه خود زنبور عسل و فرآورده های تولیدی آن هستیم که در در موارد زیادی استفاده می شوند.

در این مطلب از مجموعه مطالب مجله چیکاد، سعی می کنیم تا با بررسی ویژگی ها، خواص و کاربردهای انواع فرآورده زنبور عسل، آن ها را به شما معرفی کنیم.

اما این فرآورده ها بجز عسل و موم آن، شامل چه چیزهایی هستند؟ از جمله پراستفاده ترین فرآورده ها، می توان به ژل رویال، برّه موم، گرده گل و زهر زنبور عسل اشاره کرد که به طور کامل، به بررسی تمام آن ها خواهیم پرداخت.

زنبور عسل چه محصولاتی دارد؟

زنبور عسل، از مفیدترین و پرتلاش ترین موجودات طبیعت است که برخلاف زنبورهای شکارچی، از شهد و گرده گل های مختلف تغذیه کرده و گیاه خوار است.

البته لازم به ذکر است که تمام زنبورهای عسل نیز قادر به تبدیل شهد نوشیده شده از گل ها به عسل نیستند، بلکه فقط زنبورهای کارگر می توانند این ماده غذایی خوشمزه و بسیار مقوی را تولید کنند. اما این کار چگونه انجام می شود؟

زمانی که یک زنبور عسل به منطقه ای با منابع شهد فراوان می رسد، با حرکت های رقص مانندی اطلاعات آن منطقه را به زنبورهای کارگر دیگر منتقل می کند تا تمام کندو بتوانند از این منبع استفاده کرده و به عسل تبدیل کنند.

بعد از نوشیدن شهد و بردن آن به کندو، با انجام یک روند خاص آب اضافی آن را تبخیر کرده و عسل را تولید می کنند. در این حین، گروهی دیگر از زنبورها مسئول تهویه هوای داخل کندو هستند تا فرآیند به بهترین شکل به اتمام برسد.

به طور معمول، زنبورها برای تولید هر نیم کیلو گرم عسل طبیعی، باید شهد دو میلیون گل را جمع و فرآوری کنند. با این حساب، زنبورهای کارگر در تمام عمر خود تنها می توانند 12/1 قاشق چایخوری، عسل تهیه کنند. این مقدار را با عسلی که ما در طول عمر مصرف می کنیم، مقایسه کنید!

زنبورها قادر به دیدن رنگ قرمز در گل ها نیستند و تنها فرابنفش را می بینند، اما به کمک تشخیص بو و شکل، می توانند گل ها قرمز را تشخیص دهند.

اگرچه ممکن است ما تنها عسل را به عنوان یک محصول طبیعی از این حشرات پرفایده بشناسیم، اما جالب است بدانید که حدود 150 محصول غذایی مختلف از گرده افشانی زنبورها به دست می آید. در ادامه، پرکاربردترین فرآورده های زنبور عسل را بررسی می کنیم.

برای خرید عسل باکیفیت و خوش طعم می توانید راهنمای خرید عسل طبیعی را مطالعه کنید.

عسل طبیعی، فرآورده زنبورعسل

انواع عسل طبیعی را می توان به عنوان پرکاربردترین و شناخته شده ترین فرآورده زنبور عسل دانست که به دلیل داشتن انواع مواد معدنی (ید، منگنز، پتاسیم، آهن، گوگرد، فسفر و کلسیم)، ویتامین ها، آمینو اسیدها، آنزیم های مختلف، قندهای گلوکز، فروکتوز و ساکارز، و آنتی اکسیدان ها، از ارزش زیادی برخوردار هستند.

از جمله ویتامین های اساسی موجود در عسل طبیعی، می توان به ویتامین های سی، A، E، ب2، ب5، ب6، K، ریبوفلاوین و نیاسین اشاره کرد. آنزیم های کاتالاز، آمیلاز، پروکسیداز، اینورتاز و دیاستاز که در این ماده غذایی وجود دارد، می تواند به عملکرد بهتر دستگاه گوارش در هضم غذا کمک کند.

خواص عسل طبیعی

عسل طبیعی، خواص بسیار فوق العاده ای دارد که از سالیان پیش به شدت مورد استفاده افراد قرار گرفته تا در درمان و پیشگیری از بیماری ها به آنان کمک کند. در ادامه، به اساسی ترین خواص این ماده غذایی بسیار مفید و خوشمزه می پردازیم.

به دلیل وجود درصد زیادی آنتی اکسیدان های فعال، مصرف عسل طبیعی در بهبود عملکرد مغز موثر است.
در بهبود عملکرد دستگاه گوارش تاثیر دارد.
مصرف عسل، به پاکسازی خون و کبد کمک می کند.
عسل خاصیت ضد میکروبی داشته و در ضد عفونی کردن زخم ها و عفونت ها موثر است.
عسل به تقویت سیستم ایمنی و حافظه کمک می کند.
به پیشگیری از سرطان کمک می کند.
لاغری و کاهش وزن با مصرف عسل بیشتر می شود.
استفاده از عسل برای گلودرد و کاهش سرفه موثر است.
مصرف عسل برای تقویت عملکرد قلب و عروق مفید است.

ژل رویال، راز حیات زنبور ملکه

زنبورهای ملکه نسبت به سایر اعضای کندو بیشتر عمر می کنند و راز این طولانی بودن طول عمر، همیشه برای ما جای سوال بوده است.

برخلاف طول عمر کوتاه یک ماهه زنبورهای کارگر که مسئول تولید عسل هستند، زنبورهای ملکه زیباتر حدود 3 تا 5 سال عمر کرده و اندازه بزرگ تری هم دارند.

با وجود این که هر دو این زنبورها از یک تخم به دنیا می آیند، پس دلیل این تفاوت ها را باید در جای دیگری جستجو کرد. ژل رویال، پاسخی است که باید به این سوالات بدهیم. این ژل از جمله فرآورده های باارزش زنبور عسل بوده و غذای زنبور ملکه است.

از ژل رویال به دلیل برخورداری از ارزش غذایی بالا، به عنوان یک مکمل غذایی ارزشمند استفاده می کنند اما به دلیل داشتن خواص درمانی و دارویی، می توان از آن برای ارتقا سلامت عمومی بدن نیز استفاده کرد.

ژل رویال، از غدد فوق حلقوی زنبورهای کارگر ترشح و تهیه شده، و غذای ملکه و تغذیه سه روزه اول لاروهای کندو هستند.

زنبور ملکه با تغذیه از این ژل قدرت باروری بسیار بالایی پیدا کرده و با ایجاد یک بوی خاص، ماده های دیگر کندو را عقیم می کند.

ژل رویال کمی نسبت به عسل غلیظ تر بوده و رنگ کرم یا لیمویی دارد. وجود مواد معدنی زیاد، آمینو اسیدها، ویتامین ها، آنتی اکسیدان های فعال و سایر مواد مغذی، باعث می شود تا مصرف آن برای انسان به شدت انرژی زا باشد.

این ماده غذایی به شدت در درمان بیماری ها و حفظ سلامت عمومی بدن موثر است. ژل رویال منبع غنی پروتئین است و به همین دلیل در حفظ زیبایی و طراوت پوست نیز موثر است.

خواص ژل رویال

تاکنون تحقیقات زیادی روی ژل رویال انجام شده و مشخص شده است که این ماده غذایی خواص زیادی برای انسان دارد.

در این فرآورده، بیش از 185 ترکیب فعالی شناخته شده و در آن، هورمون هایی مانند پروژسترون، استرادیول، تستوسترون و پرولاکتین وجود دارد.

این ژل همچنین سرشار از مواد معدنی از جمله پتاسیم، فسفر، کلسیم و آهن بوده مواردی چون استیل کولین و فولیک اسید نیز در آن دیده می شود. این ترکیبات در بهبود دستگاه گوارش، تنظیم فشار خون و عملکرد قلب و عروق، تاثیر دارد. از دیگر خواص ژل رویال، می توان به موارد زیر اشاره کرد.

حاوی ترکیبات کلاژن و موثر در جوان سازی پوست
کمک به عملکرد بهتر دستگاه گوارش و هضم غذا
کاهش و کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت
کاهش علائمی چون خستگی و ضعف در بیماران ام اس و سرطان
کمک به بهبود عملکرد مغز و تقویت حافظه
تقویت قوای جنسی و باروری در مردان
کمک به استحکام استخوان ها و تقویت مفاصل
تنظیم کلسترول و فشار خون
پیشگیری و کاهش علائم آلزایمر
سرشار از آنتی اکسیدان ها و بهبود عملکرد سیستم ایمنی

گَرده گُل، فرآورده دارویی گل ها

گل ها و گیاهان هم به صورت مستقیم و هم به شکل غیر مستقیم در زندگی ما انسان ها موثر بوده و ما برای موارد مختلفی به آن ها نیاز داریم.

اما از آن جایی که این موجودات برای تکثیر شدن به لقاح نیاز دارند، چگونه تکثیر شده و تعداد آن ها زیاد می شود؟

گل ها دانه های گرده ای تولید می کنند که به عنوان سلول جنسی نر، باید به بخش های مادگی گیاهان مجاور خود برسد. مواردی چون باد، حشرات و … این دانه های گرده گل را جابجا کرده و موجب تکثیر گیاهان می شوند.

زنبورهای عسل، یکی از مفیدترین و موثرترین موجوداتی هستند که با جمع آوری گرده های گل و گرده افشانی، در این فرآیند نقش دارند.

خواص گرده گل بر کسی پوشیده نیست و همه می دانند چه محصول مفیدی است.

اما ما می توانیم به روش هایی با خرید گرده گل جمع آوری شده به عنوان یکی از فرآورده های زنبور عسل، استفاده کنیم. گرده های گل، منابع غنی از ویتامین ها، آنتی اکسیدان های فعال، پروتئین ها، مواد معدنی و هورمون ها هستند.

این دانه های خوراکی توسط زنبورهای کارگر که برای جمع آوری شهد گیاهان از کندو خارج شده اند، جمع آوری شده و علاوه بر گرده افشانی و کمک به تکثیر گیاهان، توسط زنبورهای دیگر نیز به مصرف می رسد.

معمولاً لاروهای کندو از این دانه های گرده تغذیه می کنند. زنبورداران، به روش های خاصی این دانه های گرده گل را جمع آوری کرده و سپس به عنوان یک فرآورده بسیار مفید و پرخاصیت، به فروش می رسانند. مصرف گرده گل، برای سلامتی انسان بسیار مفید موثر است.

خواص گرده گل

همان طور که گفتیم، مصرف گرده گل فواید زیادی برای حفظ و ارتقا سلامت عمومی ما دارد. این فرآورده طبیعی زنبور عسل در تقویت سیستم ایمنی، رفع ضعف و بی حال عمومی بدن، افزایش قدرت مغز و بهبود عملکرد ذهن، تقویت حافظه و … موثر است. در ادامه، خواص بیشتری از گَرده گُل را می بینیم.

کمک به پاکسازی کبد و بهبود عملکرد آن
دارای خواص ضدباکتریایی بوده و در درمان زخم ها و ضدعفونی کردن آن موثر است.
کمک به آرامش اعصاب و بهبود عملکرد مغز
تقویت قوای جنسی مردان
کمک به تقویت سیستم ایمنی و کاهش ضعف .و بی حالی
موثر در کاهش وزن به کمک بالا بردن متابولیسم بدن
دارای خواص ضد پیری و حفظ سلامت و زیبایی پوست
کاهش کلسترول خون و پیشگیری از عارضه های قلبی
دارای خواص ضد التهابی
کمک به درمان پروستات
به عنوان یک ماده ضد سرطان شناخته می شود.

موم، فرآورده شناخته شده زنبورعسل

از دیگر فرآورده های شناخته شده و پرکاربرد زنبور عسل، می توان به موم آن اشاره کرد. موم زرد رنگ زنبورها، از غدد موم ساز زنبورهای کارگر ساخته شده و کاربردهای زیادی از جمله ساخت کندو، مواظبت از لاروهای زنبور و ذخیره عسل تولید شده را دارد.

این ماده طبیعی علاوه بر کاربردهای درون کندو، برای انسان ها نیز کاربردها و خواص متعددی دارد. موم طبیعی زنبور عسل، حالت پذیری زیادی داشته و به دلیل ساختار لیپیدی آن، در آب حل نمی شود.

موم به هیچ وجه به سادگی ساخته نمی شود و زنبورهای کارگر بای برای تهیه هر 500 گرم موم طبیعی، حدود 250 کیلومتر پرواز کنند. در نتیجه این ماده پرزحمت، بسیار باارزش است.

لازم به ذکر است که نمی توان گفت مصرف موم برای انسان از ارزش غذایی بالایی برخوردار است.

موم طبیعی، ساختاری متشکل از اسیدهای چرب و الکل دارد که سیستم گوارش ما توان هضم آن را نداشته و بدون تغییر از بدن انسان دفع می شود. ما تنها می توانیم خواص موم طبیعی را از طریق استفاده های موضعی آن دریافت کنیم.

این فرآورده طبیعی زنبور عسل، در صنایع مختلفی از جمله صنعت چاپ، داروسازی، محصولات آرایشی – بهداشتی، شمع سازی و … کاربرد داشته و از آن ها استفاده می شود.

خواص موم طبیعی زنبور عسل

برخی از خواص موم طبیعی زنبور عسل را در ادامه می بینیم که از طریقی می توان آن را مصرف کرده و از فواید آن بهره برد.

موم زنبور عسل، در درمان آکنه های پوستی موثر است. به دلیل خواص ضد التهاب و ضد عفونی کنندگی موم و همچنین دارا بودن ویتامین A، کمک زیادی به درمان آکنه و جای جوش می کند.
موم می تواند برای کاهش درد و ورم مفاصل مفید باشد.
جویدن موم طبیعی منجر به محکم کردن لثه ها و سفید شدن دندان ها می شود.
در درمان و التیام خشکی و ترک لب ها موثر است.
در درمان عفونت های قارچی و خارش پوستی تاثیر دارد.
آبرسانی و حفظ لطافت پوست و بازسازی سلول های پوستی
منجر به کلاژن سازی در پوست و درمان جای زخم و ترک های پوستی می شود.

برّه موم، فرآورده دیگر زنبور عسل

برّه موم نیز از دیگر فرآورده های طبیعی زنبور عسل است که حالتی خمیری داشته و رنگ آن به منطقه پرورش زنبورها بستگی دارد.

صمغ برّه موم، می تواند رنگ سبز تا قهوه ای تیره داشته و کاربردهای زیادی برای زنبورها و کندو دارد. زنبورهای عسل و به خصوص زنبورهای کارگر، از برّه موم برای پوشش داخل کندو و عایق بندی آن، برای کوچک کردن دهانه و ایجاد هوای متعادل درون کندو استفاده می کنند اما ما نیز می توانیم از این فرآورده در زمینه های مختلفی استفاده کنیم.

زنبورها همچنین از برّه موم برای مقابله کردن با عوامل خارجی وارد شده به کندو نیز بهره می برند.

برخلاف سایر انواع فرآورده های زنبور عسل که از گل ها تهیه شده، ماده اولیه برّه موم از صمغ درختان تهیه می شود که سپس با ترکیب شدن با بزاق دهان زنبورها، به این شکل در خواهد آمد.

حدود 50 درصد از ترکیب کامل این ماده را صمغ های گیاهی تشکیل می دهد می دهد. انسان ها از قدیم الایام برّه موم را به عنوان یک پوشش محافظ وسایل چوبی و حتی مومیایی کردن مردگان استفاده می کردند.

خواص برّه موم

برّه موم طبیعی، یک منبع غنی از اسیدهای چرب ضروری، مواد معدنی، آمینو اسیدها و ویتامین ها بوده و یک میکروب کش قوی است.

البته برّه موم خواص دیگری نیز داشته و به دلیل دارا بودن خواص ضد انگلی، ضد قارچ، ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی، در موارد گوناگونی استفاده می شود.

از جمله خواص بارز استفاده از برّه موم می توان به موارد زیر اشاره کرد.

کمک به درمان و بهبود زخم و التهاب پوستی
درمان درد دندان و التهاب های دهانی
بهبود عملکرد سیستم ایمنی
درمان و ترمیم آسیب های عضلات، کاهش ورم مفاصل و بهبود آرتروز
دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی و ضد سرطان
خواص ضد باکتریایی و ضد عفونی کنندگی

زهر زنبور عسل، کشندۀ درمانگر

به عنوان آخرین فرآورده طبیعی زنبور عسل که برخلاف تصور کشندگی آن، فواید درمانی بسیاری دارد، به بررسی زهر زنبور عسل می پردازیم.

زهر خارج شده از زنبور عسل، یک مایع بی بو، شفاف و حلال در آب است. این ماده طبیعی، دارای ترکیبات پروتئینی و پپتیدی بوده و می تواند سیستم ایمنی و سیستم عصبی را مختل کند.

اما در عین آسیب زا بودن، پپتیدهای ملیتین موجود در این ماده زهرآگین می تواند خواص ضد التهابی قوی داشته باشد.

به طور معمول، در کیسه زهر هر زنبور عسل، بین 15/0 تا 3/0 میلی گرم زهر وجود دارد که با نیش زدن انسان و تخلیه آن، مرکز عصبی خود را از دست داده و می میرد. البته که در هر بار نیش زدن زنبور عسل، تمام زهر تزریق نمی شود.

میزان زهر زنبور عسل که در هر بار تزریق و تخلیه می شود، نمی تواند منجر به مرگ انسان شود اما در مقیاس زیاد، مرگ را منجر می شود.

اگر انسان به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن خود، 8/2 میلی گرم زهر زنبور عسل را دریافت کند، خواهد مرد. به عنوان مثال، اگر به یک فرد 60 کیلوگرمی، 168 میلی گرم زهر زنبور عسل تزریق شود، او تنها تا 50 درصد شانس زنده ماندن دارد. بنابراین اگر حساسیت خاص و جدی ندارید، نگران خطر مرگ تنها در اثر یک بار نیش زنبور نباشید.

خواص زهر زنبور عسل

دانشمندان زیادی روی تاثیر زهر زنبور عسل در سلامتی انسان و حیوان تحقیق کرده اند و متوجه تاثیر خارق العاده این ماده زهرآگین شده اند.

خواص ضد التهابی زهر زنبور عسل، آن را بسیار مفید کرده و باعث شده تا در درمان بیماری هایی مانند رماتیسم، دردهای مفصلی و حتی بیماری ام اس، مفید باشد. از جمله خواص کاربردی زهر زنبور عسل در درمان و بهبود بیماری های مختلف، می توان به موارد زیر اشاره کرد.

کمک به درمان بیماری های خونی مانند کم خونی، سرطان خون و … و کاهش علائم ایدز
درمان بیماری های سیستم گوارش مانند زخم های گوارشی، کولیت و …
درمان و پیشگیری از بیماری های قلبی مانند فشار خون، کاهش کلسترول خون، آریتمی و …
درمان عارضه های مفاصل و ماهیچه ای مانند روماتیسم، دردهای مفصلی، نقرس، آرتروز و …
درمان مشکلات ریوی مانند برونشیت، آسم و …
درمان مشکلات پوستی مثل درماتیت، زخم ها، اگزما، طاسی و …
کمک به تقویت سیستم عصبی و درمان بیماری های مرتبط مانند سیاتیک، پارکینسون، حباب نخاعی، فلج سکته مغزی، صرع، اختلال عملکرد عضلانی، التهاب عصب صورت، التهاب غدد لنفاوی، آلزایمر و …

جمع بندی

زنبورهای عسل، یکی از مفیدترین و پرخاصیت تشرین حشراتی هستند که فرآورده های تولیدی آن ها، کمک زیادی به ما انسان ها می کند.

این موجودات حیرت انگیز تاثیر زیادی در زندگی و حفظ اکوسیستم طبیعی دارند و زمان آن رسیده تا توجه بیشتری به آن ها داشته باشیم. این موجودات با گرده افشانی در فصل های خاصی از سال، باعث حفظ و تداوم پوشش گیاهی مناطق طبیعی و بکر زمین شده و در نتیجه آن، زندگی ما و موجودات دیگر را نیز حفظ می کنند.

با شناخت فرآورده های طبیعی زنبور عسل و گستردگی استفاده ما از آن ها، به اهمیت بیشتر حفظ این موجودات پی برده ایم.

در این مقاله، به شکل کامل به بررسی انواع مختلف فرآورده های طبیعی زنبورهای عسل پرداختیم. همچنین مشاهده کردیم که هر یک از این فرآورده های مغذی و خوراکی، چه فوایدی داشته و در چه مواردی می توان از آن ها استفاده کرد.

امروزه از زنبورهای عسل در موارد صنعتی، غذایی و … بسیاری استفاده شده و به خوبی می دانیم که آن ها چه فوایدی برای ما دارند. البته که باید از فروشگاه ها و منابعی که این فرآورده ها را توزیع می کنند نیز مطمئن باشید تا بتوانید فرآورده های اصل را خریداری کنید.